marehist.gr
Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Σχετικά με το Έργο

Η ιστοσελίδα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΕΝΕΔ στο πλαίσιο του «Προγράμματος Ενίσχυσης Ερευνητικού Δυναμικού (Π.Ε.Ν.Ε.Δ.) – 2003», η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2005, με ανάδοχο το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και υπό την επιστημονική επίβλεψη και ευθύνη της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Αγγελικής-Χαρίκλειας (Τζελίνας) Χαρλαύτη. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτήθηκε κατά 75% από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), και κατά 25% από κονδύλια του Ελληνικού Δημοσίου (ενταγμένο στα πλαίσια του Μέτρου 8.3 – Δράση 8.3.1 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα», Γ΄ Κ.Π.Σ. 2000-2006), ενώ το χρηματοδοτούμενο έργο φέρει τον τίτλο, «Οι ελληνικοί ναυτότοποι: Ανάδειξη και διαχείριση της ναυτιλιακής κληρονομιάς του Ιονίου και του Αιγαίου» (Κωδικός Έργου: 03ΕΔ388).



«Οι ελληνικοί ναυτότοποι: Ανάδειξη και διαχείριση της ναυτιλιακής κληρονομιάς του Ιονίου και του Αιγαίου»

Η παρούσα ιστοσελίδα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΕΝΕΔ στο πλαίσιο του «Προγράμματος Ενίσχυσης Ερευνητικού Δυναμικού (Π.Ε.Ν.Ε.Δ.) – 2003», η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2005, με ανάδοχο το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και υπό την επιστημονική επίβλεψη και ευθύνη της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Αγγελικής-Χαρίκλειας (Τζελίνας) Χαρλαύτη. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτήθηκε κατά 75% από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), και κατά 25% από κονδύλια του Ελληνικού Δημοσίου (ενταγμένο στα πλαίσια του Μέτρου 8.3 – Δράση 8.3.1 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα», Γ΄ Κ.Π.Σ. 2000-2006), ενώ το χρηματοδοτούμενο έργο φέρει τον τίτλο, «Οι ελληνικοί ναυτότοποι: Ανάδειξη και διαχείριση της ναυτιλιακής κληρονομιάς του Ιονίου και του Αιγαίου» (Κωδικός Έργου: 03ΕΔ388).

Ευρύτερος στόχος του έργου υπήρξε η διείσδυση στη ναυτιλιακή επιχειρηματικότητα στους μικρούς μεν, αλλά διεθνικά προσανατολισμένους τόπους την εποχή της ακμής των ιστιοφόρων, να «χαρτογραφήσει» τη δράση τους στον ελληνικό και διεθνή χώρο και να αναδείξει όλες τις πτυχές των οικονομικών δραστηριοτήτων σχετικές με τη ναυτιλία που αναπτύχθηκαν: ναυτιλιακή επιχείρηση, δηλαδή καραβοκύρηδες και ναυτικοί, ναυπηγική και ναυπηγοί, έμποροι-συμπλοιοκτήτες και χρηματοδότες, ασφαλιστικές εταιρείες, προμηθευτές πλοίων, ναυλωτές, ναυτική πληροφόρηση και διεθνείς νηογνώμονες, λιμενικές υποδομές, καθώς και τις επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία από την όλη οικονομική ανάπτυξη του τόπου, εμφανής από την ανάπτυξη των οικισμών και την κτιριακή δομή τους.

Η συντονισμένη έρευνα των τριών ερευνητών και – πλέον – διδακτόρων του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου έγινε με την ανάπτυξη και σχεδιασμό ενός συστήματος βάσεων δεδομένων με άξονα τέσσερα επάλληλα επίπεδα: 1) την θαλάσσια περιοχή, 2) το ναυτότοπο, 3) τη ναυτιλιακή επιχείρηση, 4) το ναυτικό/ πλοίαρχο. Η έρευνα επικεντρώθηκε στις εξής θαλάσσιες περιοχές και ναυτότοπους:

1) Ιόνιο Πέλαγος: Κεφαλονιά
2) Κεντρικό Αιγαίο: Σύρος
3) Δυτικό Αιγαίο: Σπέτσες

Η πρωτοπορία της προτεινόμενης μεθοδολογίας έγκειτο στη συνδυασμένη και ταυτόχρονη έρευνα στους ελληνικούς ναυτότοπους του Ιονίου και του Αιγαίου με κοινή προσέγγιση, βασισμένης σε έναν, ήδη, σημαντικό καμβά πληροφόρησης που η ομάδα εργασίας είχε διαμορφώσει. Μέχρι τώρα τέτοιου είδους έρευνα είχε γίνει αποσπασματικά για τους μικρούς τόπους, χωρίς συνδυασμό πληροφόρησης από την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή. Οι ερευνητές εργάστηκαν με κοινό στόχο και ένα ενοποιημένο σύστημα βάσεων δεδομένων, που τους επέτρεψε την ανταλλαγή πληροφοριών μέσα από μια κοινή μεθοδολογία.

Η έρευνα στόχευσε στην ανάδειξη της ναυτιλιακής κληρονομιάς των κύριων ναυτότοπων του Ιονίου και του Αιγαίου την εποχή της ακμής των ιστιοφόρων, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα που απαιτεί το νέο στην Ελλάδα γνωστικό πεδίο της ναυτιλιακής ιστορίας. Χρησιμοποιήθηκε η σύγχρονη τεχνολογία που απαιτείται για την καταγραφή, επεξεργασία και ερμηνεία των στοιχείων της ναυτιλιακής κληρονομιάς των κύριων ελληνικών ναυτότοπων.

Η έρευνα κάλυψε την περίοδο του μακρού 19ου αιώνα και κατέληξε σε τρεις διδακτορικές διατριβές, που καταπιάστηκαν με τα εξής θέματα:

1. τη ναυτιλία του Ιονίου τον 19ο αιώνα: Κεφαλονιά και Ιθάκη
2. το ναυτιλιακό και ναυπηγικό κέντρο της ελληνικής ιστιοφόρου ναυτιλίας: Σύρος
3. τη μετεπεναστατική ναυτιλία του Δυτικού Αιγαίου, 1830-1880: Σπέτσες

Στο ναυτιλιακό χάρτη του Ιονίου και του Αιγαίου πελάγους, την εποχή της ακμής των ιστιοφόρων έχουν καταγραφεί πάνω από σαράντα ελληνικοί ναυτότοποι. Για το συγκεκριμένο έργο, κύριο κριτήριο επιλογής των ναυτότοπων έγινει σύμφωνα με τον στόλο ιστιοφόρων που διέθεταν νηολογημένο στον τόπο τους.

Οι τρεις διατριβές αποτέλεσαν και αποτελούν τμήματα μιας συνολικής και αλληλοσυμπληρούμενης θεώρησης των θαλάσσιων περιοχών του Ιονίου και του Αιγαίου, επικεντρώνοντας στις επιχειρηματικές και παραγωγικές διαδικασίες κάθε ναυτότοπου. Η ναυτιλία διερευνήθηκε με βάση το νηολογημένο στόλο στα διάφορα νησιά και λιμάνια της περιοχής από τον ιστορικό νηογνώμονα Ποντοπόρεια (βάση δεδομένων 20.000 πλοίων, από προϊόν προηγούμενου έργου της ερευνητικής ομάδας). Έγινε ανάλυση του μεγάλου ευρωπαϊκού εμπορίου και των μακρυνών θαλάσσιων διαδρομών, που ακολουθούσαν και των φορτίων, που διακινούσαν, καθώς και των μετακινήσεων και των κοινών χαρακτηριστικών της ναυτιλίας της περιοχής. Ο κάθε ερευνητής επικεντρώθηκε, βέβαια, και στα κύρια χαρακτηριστικά του υπό εξέταση ναυτότοπού του, επικεντρώνοντας στα τοπικά χαρακτηριστικά και τις δραστηριότητες των οικογενειακών ναυτιλιακών επιχειρήσεων μέσα από μία συγκριτική προοπτική του ευρύτερου θαλάσσιου χώρου. Παράλληλα, εντοπίσθηκε ο κύριος τόπος ναυπηγικής δραστηριότητας κάθε θαλάσσιας περιοχής, όπου και δόθηκε το βάρος της ανάλυσης της ναυπηγικής.

Ο ερανισμός διάσπαρτης αλλά πολύτιμης πληροφόρησης από τα διάφορα αρχεία, ο συνδυασμός και ο συντονισμός της ταυτόχρονης έρευνας στο Ιόνιο και το Αιγαίο, σε αρχεία στα οποία ήδη γνωρίζαμε ότι εμπεριέχεται πληροφόρηση για την ελληνική ναυτιλία, έκανε την έρευνα μοναδική.

Πέραν των διατριβών στα παραδοτέα του έργου του ΠΕΝΕΔ 2003 συγκαταλεγόταν και η δημιουργία και ανάρτηση μίας ιστοσελίδας, που θα αφορά την ανάδειξη των συμπερασμάτων της έρευνας. Επιπλέον, μέσω της παρούσας ιστοσελίδας στοχεύουμε στην διατήρηση και ανάδειξη της ναυτιλιακής ιστορίας, καθώς και την προβολή στο ευρύ κοινό της σημασίας της ναυτιλιακής έρευνας στον ελλαδικό χώρο, στον βαθμό που η ναυτιλία αποτέλεσε και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του παρελθόντος αλλά και του παρόντος μας.