Η ανάγκη έλεγχου της αξιοπλοϊας, της ασφάλειας των πλοίων καθώς και της διαρκώς εξελισσόμενης τεχνολογίας έκαναν απαραίτητη την ανάγκη δημιουργίας ειδικών οργανισμών που ονομάστηκαν Νηογνώμονες. Οι Νηογνώμονες προώθησαν την συνεπή εφαρμογή προδιαγραφών και κανονισμών ναυπήγησης και συντήρησης των πλοίων απαραίτητων για την ασφάλεια στη θάλασσα. Σήμερα οι Νηογνώμονες είναι ανεξάρτητοι μη κυβερνητικοί τεχνικοί οργανισμοί ταξινόμησης (classification) πλοίων.
Τα πιστοποιητικά που εκδίδουν οι Νηογνώμονες για ένα πλοίο είναι απαραίτητα για την ναύλωση, ασφάλιση και πώλησή του.


Ο θεσμός των Νηογνωμόνων πρωτοεμφανίστηκε στο Λονδίνο πάνω από 200 χρόνια πριν. Ήδη από τη δεκαετία του 1760 οι ασφαλιστές των Lloyd’s είχαν θεσπίσει κανονισμούς για την κατάταξη σε κλάσεις των ξύλινων πλοίων και εντεταλμένοι επιθεωρητές εξέδιδαν πιστοποιητικά για την αξιοπλοϊα τους. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα δημιουργήθηκαν οι Νηογνώμονες ώς ξεχωριστοί Οργανισμοί που συνεχίζουν μέχρι σήμερα, όπως ο Lloyd’s Register of Shipping στην Αγγλία, το Bureau Veritas στην Ολλανδία και Γαλλία, o Norske Veritas στην Νορβηγία, ο Germanischer Lloyd στη Γερμανία, o Registro Italiano στην Ιταλία, ο American Bureau of Shipping στις Η.Π.Α. και ο «Αρχάγγελος» στην Ελλάδα

O πρώτος Ελληνικός Νηογνώμονας, ο «Αρχάγγελος», ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 1870. Ο εμπνευστής και δημιουργός του ήταν ο πρώτος Διευθυντής του, ο Ιωάννης Σκαλτσούνης, που το 1854 είχε εγκαθιδρύσει την ναυτασφαλιστική εταιρεία ο «Αρχάγγελος» στην Κεφαλονιά. Αυτή η εταιρεία από το 1870 έγινε μιά μεγάλη πολυμετοχική εταιρεία που σύμφωνα με το καταστατικό της εξασκούσε τριπλή δραστηριότητα, ως Νηογνώμονας, Ναυτική Τράπεζα και Ναυτασφαλιστική Εταιρεία. και το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείτο από σημαντικές προσωπικότητες της εποχής.
Ο «Αρχάγγελος» είχε αναγνωριστεί από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς Νηογνώμονες και εξέδιδε πιστοποιητικά αναγκαία για τους ξένους ασφαλιστές. Εγκατέστησε πρακτορεία σε όλα τα μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας και της Βορείου Ευρώπης και απέκτησε διεθνή χαρακτήρα ταξινομώντας και πλοία άλλων σημαιών πλην της ελληνικής. Δυστυχώς μέσα στη δεκαετία του 1880 λόγω της μεγάλης ναυτιλιακής κρίσης των ιστιοφόρων και της μετάβασης στον ατμό έκλεισε η ναυτική Τράπεζα και Ασφαλιστική Εταιρεία «Αρχάγγελος». Ο Νηογνώμονας με άλλη εταιρική μορφή συνέχισε μέχρι το 1895, ως Hellenic Veritas οπότε χάνονται τα ίχνη του. Χρειάστηκαν άλλα 20 χρόνια για να λειτουργήσει ξανά Ελληνικός Νηογνώμονας.